Źródła:

  1  H. Zieliński, "Historia Polski" 1914 – 1939, Wrocław 1982

  2. https://dzieje.pl

  3. https://polskaijejhistoria.blogspot.com/2015/11/kazimierz-switalski.html              Historia Polski - Kazimierz Świtalski

  4. Witryna Edukacyjna Kancelarii Senatu

  5. https://audiovis.nac.gov.pl/ Narodowe Archiwum Cyfrowe

  6. https://pl.wikipedia.org/wiki/Kazimierz_%C5%9Awitalski Wikipedia - Kazimierz Świtalski

Biografia i działalność wojenna posła Kazimierza Stanisława Świtalskiego, część dla starszych i młodzieży

Szczegółowy biogram Kazimierza Stanisława Świtalskiego

Kazimierz Stanisław Świtalski ur. 4 marca 1886r. w Sanoku, zm. 28 grudnia 1962r. w Warszawie. Był politykiem, nauczycielem i współpracownikiem Józefa Piłsudskiego. Jego ojciec – Albin Świtalski brał udział w powstaniu styczniowym. Matką była Antonina Maria Veith, która pochodziła ze spolonizowanej rodziny austriackiej osiedlonej w Sanoku. Studiował polonistykę na uniwersytecie we Lwowie. W 1910 r. został profesorem gimnazjalnym. W tym samym roku wstąpił do Związku Walki Czynnej, w dwa lata później do Związku Strzeleckiego. Był oficerem Legionów Polskich, służył w I Brygadzie. Był też członkiem POW. W listopadzie 1918 wziął udział w obronie Lwowa. W Wojsku Polskim doszedł do stopnia majora. Został odznaczony orderem Virtuti Militari. Od grudnia 1918 r. rozpoczyna się jego bliska współpraca z Józefem Piłsudskim: Świtalski był szefem referatu polityczno-prasowego Naczelnego Wodza oraz referentem politycznym w adiutanturze generalnej Naczelnika Państwa. „W Belwederze Świtalski pełnił faktyczne rolę sekretarza osobistego Piłsudskiego do spraw politycznych. Uczestniczył na bieżąco w podejmowaniu decyzji przez Komendanta. To zwykle jemu Naczelny Wódz i Naczelnik Państwa dyktował listy i dyrektywy. Zdarzało się, że Piłsudski dawał tylko ogólne wytyczne, a Świtalski sam redagował jego enuncjacje” - pisał Ryszard Świętek w książce „Prezydenci i premierzy Drugiej Rzeczypospolitej”. Po usunięciu się Piłsudskiego w 1923 r. z życia politycznego, Świtalski należał do jego zaufanych ludzi i w tym charakterze wszedł do grupy osób przygotowujących zamach majowy. Od 1926 r. obejmował kolejno coraz wyższe stanowiska: zastępcy szefa kancelarii prezydenta RP, dyrektora departamentu politycznego MSW, ministra wyznań religijnych i oświecenia publicznego, premiera (w 1929 r.) i marszałka Sejmu (1930-1935). Kazimierz Świtalski był, wraz z Walerym Sławkiem, organizatorem Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, który powstał w 1928 r. Należał do grona osób pracujących nad tekstem nowej konstytucji, która weszła w życie w kwietniu 1935 r. W latach 1928-1929 pracował jako minister wyznań religijnych i oświecenia publicznego. 14 kwietnia 1929 r. został premierem rządu II RP. Ponieważ na 14 tek ministerialnych aż 6 znalazło się w rękach wysokich wojskowych ( w tym 3 pułkowników ) to opinia publiczna zaczęła nazywać go “rządem pułkowników” i rządem ”twardej ręki”. Rząd ten działał w trudnych warunkach politycznych, a kiedy zajął się przygotowaniem zmiany konstytucji, to zatarg z opozycją jeszcze się powiększył. Opozycja utworzyła Centrolew, który w grudniu 1929 roku zdecydował się na kolejną próbę sił z rządem majora Świtalskiego. 5 grudnia 1929 r. Centrolew przedłożył wniosek o votum nieufności dla rządu i zdołał go przeforsować. 

W tej sytuacji prezydent Mościcki przyjął dymisję gabinetu Świtalskiego. Na skutek rozgrywki, jaka nastąpiła po śmierci Józefa Piłsudskiego wśród elity władzy, Świtalski znalazł się na bocznym torze, podobnie jak inni bliscy współpracownicy Marszałka – Aleksander Prystor i Walery Sławek. W latach 1930 – 35 był marszałkiem sejmu. Pod koniec 1935 roku Świtalski został wojewodą krakowskim. Odwołano go po niespełna pół roku w kwietniu 1936 r., po krwawych zajściach w Krakowie, podczas których policja strzelała do demonstrujących robotników. Świtalski nie wydał jednak rozkazu użycia broni. Od 1936 do 1938 r. Kazimierz Świtalski był senatorem z nominacji prezydenta oraz wicemarszałkiem Senatu. W drugiej połowie lat 30. zaangażował się w prace Instytutu Józefa Piłsudskiego, był jego wiceprezesem i redaktorem kilku tomów „Pism zbiorowych” Piłsudskiego. We wrześniu 1939 r.,  po wybuchu II wojny światowej, Świtalski zgłosił się jako ochotnik do wojska, nie otrzymał przydziału ze względu na wiek (miał wtedy 53 lata) i choć nie walczył, Niemcy aresztowali go 19 września w Brześciu Litewskim. Początkowo miał być przekazany Armii Czerwonej jednak Niemcy osadzili go w oflagu, najpierw w Lienzu, a następnie w Woldenbergu (dziś Dobiegniew).

Od 28 maja 1940 r. przebywał w Oflagu IIC w Woldenbergu.

Rodzinne miasto Świtalskiego (Sanok) w 1918 r.

Kazimierz Świtalski (jako premier RP) wraz z ambasadorem Francji w Polsce przyjmuje ministra przemysłu i handlu Francji Georges Bonnefous'a

Podczas pobytu w oflagu wygłaszał serię wykładów politycznych dla współosadzonych. Kiedy przebywał w obozie zmarł jego 16-letni syn, żołnierz Armii Krajowej Jacek "Sadowski" Świtalski. W 1944 r. Świtalskiego  ewakuowano wraz z innymi jeńcami

w głąb Niemiec. Później został oswobodzony przez wojska radzieckie. Nie wykorzystał okazji do wyjazdu na Zachód i powrócił do Polski  w 1945 roku, zamieszkując w podwarszawskim Zalesiu Dolnym. Nawiązał kontakt z konspiracją piłsudczykowską - Stronnictwem Niezawisłości Narodowej. Nie prowadził jednak aktywnej działalności konspiracyjnej. Zamierzał zajmować się pracami historycznymi. Żyjąc w komunistycznej Polsce, odnosił się bardzo krytycznie do jej ustroju i ideologii. W listopadzie 1948 r. został aresztowany przez UB. Osadzono go w więzieniu na Warszawskim Mokotowie. Aż przez 6 lat był więziony bez wyroku. 31 maja 1954 r. Został skazany na 8 lat więzienia za"faszyzację kraju" w okresie przedwojennym. W więzieniach w Warszawie i Potulicach siedział do października 1955 r., gdy warunkowo wyszedł na wolność. Ciągle inwigilowany przez UB/SB utrzymywał kontakt ze środowiskami piłsudczyków na emigracji. Ciężko chorował, przeszedł zawał serca. W ostatnich latach życia Kazimierz Świtalski opracowywał materiały historyczne, m. in. przygotowywał do druku listy Piłsudskiego, współpracował z Instytutami Józefa Piłsudskiego w Londynie i Nowym Jorku.Umarł w nie do końca wyjaśnionych okolicznościach, w przeddzień wigilii 1962 r. wpadł w Warszawie pod tramwaj, zmarł w szpitalu po 5 dniach. Jego żona podejrzewała, że nie był to czysty wypadek, prokuratura umorzyła śledztwo w sprawie śmierci byłego premiera, został pochowany na Cmentarzu Powązkowskim w Warszawie. Nad mogiłą, w trakcie pogrzebu, w którym uczestniczyło wielu jego kolegów z oflagu II C, Jerzy Hryniewiecki powiedział: „Pamiętamy go z obozu jeńców, jego wspaniałą żołnierską postawę, jego głęboka mądrość, sceptyczny uśmiech, niezwalczony optymizm. Wiemy o jego niezłomnej postawie w czasie trudnych lat w więzieniu. Znamy jego nieustępliwą lojalność w stosunku do przekonań całego życia, która nie pozwoliła mu na najskromniejszy kompromis, gdyż – jak mówił nie mógłbym z podniesionym czołem stanąć do meldunku na tamtym świecie”  

Fotografia portretowa Kazimierza Świtalskiego, podczas sprawowania roli Marszałka Sejmu

1. Narodziny Kazimierza Świtalskiego w Sanoku - 4 marca 1886 roku,

2. Objęcie funkcji ministra wyznań religijnych i oświecenia w 1928 roku,

3. Sprawowanie funkcji premiera w 1929 roku,

4. Awans na marszałka Sejmu w 1930 roku,

5. Praca jako Wojewoda Krakowski w 1935 roku,

6. Zgłoszenie się na ochotnika do wojska i odrzucenie tego pomysłu przez wojskowych,

7. Aresztowanie przez Niemców w Brześciu Litewskim 19 września 1939 roku,

8. Pobyt w obozie w Woldenbergu,

9. Bohaterska śmierć syna Kazimierza Świtalskiego w powstaniu warszawskim - Jacka "Sadowskiego" Świtalskiego,

10. Ewakuacja w głąb Niemiec,

11. Oswobodzenie przez wojska radzieckie,

12. Krytykowanie rządów władzy komunistycznej w Polsce przez Kazimierza Świtalskiego,

13. Aresztowanie Kazimierza Świtalskiego przez Urząd Bezpieczeństwa (UB),

14. Wieloletni pobyt w więzieniu na warszawskim Mokotowie i później w Potulicach (pod Bydgoszczą),

15. Przerwa w przebywaniu kary ze względu na stan zdrowia,

16. Wypadek Kazimierza Świtalskiego - wpadnięcie pod tramwaj (23 grudnia 1962 rok),

17. Śmierć Kazimierza Świtalskiego w Warszawie 28 grudnia 1962 roku.

Najważniejsze wydarzenia z życia Kazimierza Switalskiego